Osoby:
- Cześnik Raptusiewicz
- Klara – jego synowica
- Rejent Milczek
- Wacław – syn Rejenta
- Podstolina
- Papkin
- Dyndalski – marszałek Cześnika
- Śmigalski – dworzanin Cześnika
- Perełka – kuchmistrz Cześnika
- Mularze, hajduki, pachołki etc.
Zemsta – Akt I – Scena I
Cześnik, Dyndalski.
Cześnik zastanawia się nad małżeństwem. Kandydatkami są jego podopieczna Klara i Podstolina. Każda ma swoje zalety oraz stosowny majątek (Podstolina większy) i Cześnik nie może podjąć decyzji. Podstolina jest wprawdzie wdową i starsza od Klary, ale i Cześnik do młodzieńców już nie należy, co stara się mu uświadomić Dyndalski.
Zemsta – Akt I – Scena II
Cześnik, Dyndalski, Papkin.
Podczas śniadania zjawił się Papkin, wezwany przez Cześnika i spóźniony. Zaczyna tłumaczyć swoją opieszałość, nie dając nikomu dojść do słowa. Opowiada różne historie, z góry oceniane przez słuchających jako nieprawdziwe, czym w końcu denerwuje Cześnika. Żeby mu przerwać kilkakrotnie musi uderzać w stół. Gdy w końcu dochodzi do głosu wyjaśnia mu po co go wezwał. Otóż ojciec Klary kupił kiedyś zamek, w którym teraz mieszkają, wraz ze wsią. Połowę jednak dzierży Rejent Milczek, którego trzeba stąd jak najszybciej wygryźć. A że Cześnik nie chce mieć z nim nic do czynienia więc jego, Papkina wybrał na posła. Ten odpowiada, że wielce jest zaszczycony tym zadaniem, ale na posła się nie nadaje, ponieważ nazbyt jest porywczy i do szabli, która zwie się Artemiza, skory. Cóż się stanie gdy posieka on Rejenta, kto odpowie za taki czyn. Cześnik odpowiada mu na to, że musi zrobić co mu każe, ponieważ za jego dawne uczynki może go wsadzić do więzienia, a poza tym wszystko bierze na siebie. Jest jeszcze druga sprawa. Cześnik oświadcza, że się żeni, a że nie potrafi rozmawiać z kobietami, więc jego też wyśle z tą misją. Papkin zapewnia go, że oblubienica jest już jego, ponieważ tak on działa na kobiety, że zrobią co zechce.
Zemsta – Akt I – Scena III
Papkin.
Papkin zadowolony z siebie stwierdza, że gdy Cześnik ożeni się z Podstoliną on będzie mógł poślubić Klarę, której jak mu się zdaje już od dawna się podoba. Postanawia śpiewem dać znać, że jest w okolicy, ponieważ w swoim mniemaniu jest świetnym śpiewakiem.
Zemsta – Akt I – Scena IV
Papkin, Podstolina.
Podstolina stwierdza, że albo koty wyją, albo zjawił się Papkin. Ten chwali jej poczucie humoru i wychwala ja jako damę. Mówi, że sprowadza go jej zamęście. Zaczyna przemowę wychwalając zalotnika i nie wymieniając go z imienia. Ale Podstolina wie od kogo on przychodzi, już dawno zdecydowana jest wyjść za Cześnika. Gdy Papkin w końcu wyjawia jego imię i zapytuje jaką da mu odpowiedź ta stwierdza, że z odpowiedzi byłby on zadowolony i odchodzi.
[metaslider id=1923]
Zemsta – Akt I – Scena V
Papkin, Cześnik.
Z drzwi wypada Cześnik i krzyczy, że Rejent wojnę zaczął. Mur graniczny naprawia a on na to nie pozwoli. Każe Papkinowi zebrać ludzi i choćby siłą wygonić wszystkich od roboty. Papkin przestraszony, ze spuszczoną głową rusza za nim pewny tego że nie uniknie guzów.
Zemsta – Akt I – Scena VI
Klara, Wacław.
Przy murze, na którym pracują mularze, w altanie spotykają się Klara i Wacław. Chłopak dostał się tu wyłomem, przy którym właśnie trwa praca. Spotykają się w altanie i wspominają jak wyznali sobie miłość. Teraz jednak ciągłe sprzeczki i nieporozumienia jej stryja i jego ojca doprowadzić mogą do tego, że rozdzieleni zostaną. Jedynym sposobem, żeby do tego nie dopuścić jest decyzja o poślubieniu go, którą Klara powinna podjąć. Ta jednak nie chce na to przystać bez zgody jej stryja i jego ojca, ponieważ żyć musieliby w niesławie.
Zemsta – Akt I – Scena VII
Papkin, Śmigalski, kilku służących z kijami, następnie Cześnik i Rejent w oknach.
Papkin przemawia do pracujących prosząc ich grzecznie o zaprzestanie pracy. Ponieważ ci nie słuchają, każe Śmigalskiemu zgonić ich z muru siłą. Zapewnia go, że postępuje on zaraz zanim i służącymi, jednocześnie chowając się z a róg. Na tą sytuację w oknie pojawia się Rejent, zachęcając mularzy do dalszej pracy. Z drugiej strony wychyla się Cześnik zachęcając służących do przepędzenia pracujących. Rozpoczyna się bójka i mularze uciekają, a gdy Cześnik woła żeby Serwacy podał mu gwintówkę, Rejent chowa się w swoim oknie. Po wszystkim, gdy nikogo już nie ma na murze z ukrycia wychodzi Papkin wygrażając przeciwnikom.
Zemsta – Akt I – Scena VIII
Papkin, Wacław.
Niepostrzeżenie do Papkina podchodzi Wacław. Ten wystraszony zdejmuje kapelusz kłaniając się prawie, ale gdy okazuje się, że przybyły chce zostać jego jeńcem, odzyskuje pewność siebie i postanawia zaprowadzić go do Cześniak. Marzy przy tym, że za takiego jeńca dostanie Klarę jako małżonkę.
KONIEC AKTU I